Zasady wychowawcze bł. Marceliny Darowskiej

W Szkole Podstawowej Sióstr Niepokalanek w Jarosławiu podejmujemy pracę wychowawczą w duchu, jaki pozostawiła siostrom założycielka Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP, bł. Marcelina Darowska. Stworzyła ona nowatorski system wychowawczy, który do dziś funkcjonuje w szkołach Zgromadzenia.

System ów opiera się na czterech zasadach:

    1. nauczyć dzieci żyć Bogiem
    2. nauczyć, żeby były dobrymi Polakami
    3. nauczyć, żeby kochały obowiązek
    4. nauczyć dzieci myśleć

Pierwsza zasada wyrastała z przekonania, iż Bóg jest wszystkim – przez wszystko idzie się do Boga. Bł. Marcelina Darowska uważała, że Bóg jest nadrzędnym celem w życiu człowieka, który powinien scalać i ukierunkowywać całe jego życie i postępowanie. Natomiast wychowawca winien towarzyszyć podopiecznemu w jego osobistym odkrywaniu Boga jako Ojca i Stwórcy.

Druga zasada w ustach Marceliny Darowskiej brzmi: Bóg nas stworzył Polakami. Dzieci zrozumieć powinny, jakie obowiązki to na nie wkłada. W myśl tej zasady naszej założycielki, staramy się rozbudzać w naszych wychowankach świadomość własnej narodowości i poczucie odpowiedzialności za własną Ojczyznę i solidarności z rodakami. Narodowość, język i zwyczaje to narzędzia do spełnienia Woli Bożej, wyznaczonej nam przez Boga.

Trzecia zasada Marceliny Darowskiej podejmuje problem poczucia obowiązku i odpowiedzialności. Każdy stan ma swoje obowiązki, które należy poznać i wypełnić. Uczyć dzieci rzetelności, sumienności, samodyscypliny i uczciwości – to niesłychanie ważne i trudne zadanie, jakie mają do wypełnienia wychowawcy.

Czwarta zasada tylko z pozoru brzmi banalnie. W pierwszym rzędzie chodzi o umiejętność uczenia się – nie tyle pamięciowego opanowania materiału, co umiejętność logicznego myślenia i kojarzenia. Zasada to dotyka również fundamentalnych kwestii takich jak podejmowanie wyborów czy wygłaszanie przemyślanych sądów. Pośrednio chodzi także o kształtowanie sumienia, poszerzanie horyzontów myślowych oraz poczucie odpowiedzialności za siebie i innych.

 

ZASADY W PRAKTYCE:

 

BÓG WSZYSTKIM, PRZEZ WSZYSTKO DO BOGA

U c z e ń :

  • uczestniczy aktywnie w życiu religijnym szkoły w ciągu całego roku liturgicznego;
  • okazuje szacunek pracownikom szkoły i rodzicom innych uczniów;
  • jest koleżeński (pomoc w nauce, uprzejmość, życzliwość)
  • używa zwrotów grzecznościowych, kulturalnie zachowuje się na co dzień

BÓG NAS STWORZYŁ POLAKAMI

U c z e ń :

  • uczestniczy w obchodach Święta Patronalnego Szkoły
  • kultywuje tradycje narodowe, religijne i rodzinne (okolicznościowe imprezy szkolne)
  • uczestniczy czynnie w życiu klasy (udział w wycieczkach krajoznawczo-turystycznych)
  • godnie reprezentuje szkołę
  • dba o kulturę języka
  • dba o bezpieczeństwo i zdrowie

WIERNOŚĆ SWOIM OBOWIĄZKOM

U c z e ń :

  • zawsze przygotowany jest do zajęć
  • wypełnia dyżury w klasie
  • utrzymuje porządek (rzeczy własne i wspólne)
  • kulturalnie zachowuje się w czasie lekcji i przerw
  • dotrzymuje danego słowa (przyrzeczenia, obietnice)
  • dotrzymuje ustalonych terminów (np. zwrot książek do biblioteki)
  • wywiązuje się z obowiązków ucznia zgodnie ze Statutem i Regulaminem szkoły
  • jest uczciwy i prawdomówny
  • zawsze ma odpowiedni strój szkolny

NAUCZYĆ DZIECI MYŚLEĆ

U c z e ń :

  • umie uzasadnić swój wybór
  • jest odpowiedzialny za podjęte decyzje
  • aktywnie uczestniczy w zajęciach
  • rozwija swoje zainteresowania i uzdolnienia (koła zainteresowań)

System wychowawczy to jednak nie tylko zbiór zasad wychowania i kształcenia. To również stosowny dobór określonych metod, środków i form organizacyjnych.

Marcelina Darowska sformułowała je w sposób bardzo jasny i precyzyjny w formie czterech dominant:

1) dominanta prawdy i zaufania

Wychowanie powinno być oparte na podwalinach prawdy. Przede wszystkim prawdy z Bogiem, następnie prawdy z sobą, a wreszcie prawdy z drugimi. Czymś, co idzie w parze z prawdą jest zaufanie. Sprzyja ono wytworzeniu klimatu rodzinnego między wychowawcą i wychowankiem. Ów klimat rodzinny, jak go określiła Marcelina Darowska, to przywiązanie i poczucie bezpieczeństwa, a także atmosfera radości i pogody.

2) dominanta indywidualizacji oraz „długomyślności”

Mając w perspektywie odrębną nad każdym myśl Bożą, w dziele wychowania należy się kierować zasadą indywidualizacji. Dotyczy ona doboru środków i postępowania z każdym uczniem osobno. W parze z tą zasadą idzie inna, nazwana przez Marcelinę Darowską „długomyślnością”. Łączy ona w sobie dwie ważne dla wychowawcy cechy: cierpliwość i dalekowzroczność, każąc mu nie zniechęcać się brakiem widocznych efektów jego oddziaływania na wychowanka i nie ustawać w swoich wysiłkach wychowawczych.

3) dominanta bezinteresowności i czystej intencji

Praca wychowawcza nie może dokonywać się w imię jakiegokolwiek interesu własnego czy zbiorowego. Celem może być tylko i wyłącznie prawdziwe dobro wychowanki. Postawa bezinteresowności, otwartości i życzliwości ze strony wychowawcy to najlepsze metody, by zyskać zaufanie i przyjaźń wychowanka.

4) dominanta wychowania w procesie nauczania

Podejmując pracę wychowawczą staramy się o wszechstronny i integralny rozwój naszych uczniów. Dbamy przede wszystkim o ich wychowanie religijne. Idzie ono w parze z troską o wychowanie moralne, w którym kładziemy nacisk na świadomą odpowiedzialność za siebie i swoje otoczenie. Ważna jest dla nas wrażliwość na potrzeby drugiego człowieka, udział w akcjach charytatywnych czy w wizytach mających na celu wsparcie materialne i duchowe potrzebujących.

Z kolei przez wychowanie kulturalne rozumiemy wrażliwość na dziedzictwo rodzimej i obcej kultury, jak również aktywny udział w życiu kulturalnym.

W procesie wychowawczym młodego człowieka bardzo zależy nam na współpracy z rodzicami. Uważamy, że jedynie poprzez dobry kontakt z nimi, wzajemne wsparcie i zaufanie nasza praca może przynieść trwałe efekty. W trosce o jak najlepszą atmosferę naszych wzajemnych kontaktów chcemy, by rodzice zaangażowali się w miarę ich możliwości w życie szkoły.

System wychowawczy bł. Marceliny Darowskiej w głównej mierze dotyczy kobiet, które, według Matki Darowskiej, mają zasadniczy wpływ na kształt rodziny, społeczeństwa, a w konsekwencji całego narodu. „Niewiast mądrych i mężnych świat dziś potrzebuje – takie mu wychować – wolą Boga przedwiecznego – zadaniem Zgromadzenia naszego”, pisała założycielka sióstr niepokalanek. System wychowawczy Matki Darowskiej wyrósł z potrzeb narodu polskiego w trudnych czasach zaborów, ale główne jego zręby pozostają ciągle aktualne.